psychologie

Mindfulness (1)

Dit is een van de researchblogjes over mindfulness als behandeling bij psychische stoornissen. Als een experiment volg ik mijn leercurve terwijl ik bezig ben met mijn artikel (zie hier voor de uitgebreide uitleg).

Ik ben eerst de openbare bibliotheek en de internets ingedoken om te kijken wat mindfulness is volgens haar adepten. Maar laat ik beginnen met mijn kennis en vooroordelen. Momenteel overheerst vooral mijn scepsis. Mindfulness roept bij mij onmiddellijk associaties op met de dweperige zweverigheid van blaadjes als Hapinezz. Verder associeer ik het met religie en alternatieve geneeswijzen. Nog twee zaken die ik, om eens een eufemisme te gebruiken, kritisch bezie. Recentelijk las ik wel een aantal wetenschappelijke claims dat mindfulness werkt bij psychische problemen, dus ik ben op zich geïnteresseerd. En tenslotte, voor de ultieme journalistieke transparantie, ik doe tegenwoordig aan jiu-jitsu en de rituelen rond deze vechtkunst bevatten elementen van zenmeditatie.

Het eerste boek dat […] Lees verder

De digitale sofa: therapie online

Het internet schept nieuwe mogelijkheden voor de behandelingen van angst en depressie. Voor patiënten betekent dit meer keuze, meer behandeld leed en minder barrières. Het is alleen niet vanzelfsprekend dat online therapie effectief en zonder gevaar is. Een overzicht hoe het internet de psychische zorg gaat veranderen.

Dit artikel verscheen eerder in vizier, het tijdschrift van de patiëntenvereniging voor angst- en dwangstoornissen en fobieën.

Ons leven speelt zich steeds meer af op het web. We regelen er onze bankzaken, doen inkopen en communiceren met vrienden. Er ontsnapt geen facet van ons leven aan het medium, zelfs de psychische gezondheid niet. Was het al langer mogelijk allerlei informatie en zelftests te vinden op het web, nu kun je zelfs online in therapie te gaan. Veel instellingen bieden complete zelfhulp- en therapieprogramma’s aan. Dat betekent niet langer in gesprek gaan met een therapeut, maar het volgen van digitale sessies wanneer jij […] Lees verder

Placebo’s werken ook zonder misleiding

Het placebo-effect is een van de vreemdste fenomenen in de geneeskunde. Kort door de bocht houdt het in dat patiënten die verwachten op te knappen van een therapie/medicijn alleen al door die verwachting vooruitgaan. Dit staat los van de effectiviteit, zodat zelfs neptherapieën positief werken. Wat voorbeelden: Een neppil (placebo) zonder aspirine verlicht hoofdpijn. Mensen met pijn op de borst (angina) knappen op van een nepoperatie. Tenslotte houdt het placebo-effect al meer dan honderd jaar een omvangrijke homeopathie-industrie in leven.

Onderzoek aan het placebo-effect levert bizarre resultaten die soms met IG-nobelprijzen worden beloond. Zo werken duurdere placebo’s beter dan goedkope. Verder heeft een injectie met zoutoplossing meer effect dan het slikken van een neppil. Niet omdat één van beiden ook maar een molecuul werkzame stof bevat, maar omdat het een dramatischer ingreep is. Het placebo-effect draait om de verwachtingen van de patiënt. Ervaart die een meer dramatischer ingreep, is hij/zij […] Lees verder

Hoe je brein motiveert: waarom bonussen kunnen ontmoedigen

Om het hersengebied verantwoordelijk voor motivatie te vinden onderzochten psychologen van de universiteit van Tokio het zogeheten ‘ondermijningseffect’. Soms zorgen bonussen namelijk juist voor motivatieverlies. In het experiment werd de hersenactiviteit gemeten van kandidaten in een uitdagend spel, zo schrijven ze deze week in het tijdschrift PNAS.

Een flinke zak geld uitloven. Dat motiveert mensen om zo goed mogelijk te presteren. Niet alleen verwende bankiers nemen dit aan, maar ook economen verwerken het in al hun theorieën. Vanaf de jaren ‘60 lieten psychologische tests opzienbarend genoeg zien dat motivatie ook kan afnemen door prestatie te belonen. Het omstreden ‘ondermijningseffect’ was geboren. Hoe onderzoeken psychologen op een objectieve manier de invloed van bonussen op menselijke motivatie?
(Voor meer achtergrondinfo zie het filmpje onderaan)

In deze psychologische tests werd een groep proefpersonen in tweeën verdeeld. Iedereen speelde vervolgens een uitdagend spel, maar slechts voor één groep werden betere prestaties beloond met […] Lees verder

Boekrecensie: Delusions of Gender

Het nieuwe kabinet Rutte-I lijkt meer op een afspiegeling van een herendispuut dan een van de samenleving. Toen kritiek ontstond op het gebrek aan vrouwen gaf de kersverse premier aan gezocht te hebben, maar hij kon niet genoeg geschikte vrouwen vinden. Ook buiten de regering wil de Nederlandse gender gap zich maar niet sluiten. Het is allang geen taboe om ter verklaring te zeggen dat vrouwen- en mannenhersenen nu eenmaal verschillen. Psychologe Cordelia Fine bewijst in haar nieuwste boek Delusions of Gender dat het wetenschappelijke bewijs hiervoor flinterdun is.

Populaire boeken als Waarom mannen niet luisteren en vrouwen niet kunnen kaartlezen betwijfelen niet dat het mannen- en vrouwenbrein totaal verschillend zijn. Dit onderscheid zou biologisch en erfelijk zijn bepaald. Meestal wordt de man voorgesteld als een emotieloze, eenlettergrepige woorden brommende TomTom, terwijl de vrouw een zorgzame spraakwaterval is zonder ruimtelijk inzicht. Hieruit vloeit logisch voort dat beiden verschillende keuzes maken […] Lees verder